اما اگر هنرمند نسبت به تاریخ و سرنوشت انسان و هویت فرهنگی خویش متعهد باشد، دیگر در پیله حدیث نفس خفه نخواهد شد، بال های پروانگی اش خواهد رست و پیله مقتضیات زمان و مکان را خواهد درید، چرا که انسان هم می تواند محاط در مقتضیات زمان و مکان باشد و هم محیط بر آن؛ انسان می تواند محکوم تاریخ باشد و هم سازنده آن