جستار متنی است که با مقاله و داستان و جزوه و رساله متفاوت است و در عین حال با همه‌ٔ اینها اشتراکاتی دارد. نویسنده عامل ایجاد این تفاوت‌هاست. جستار نتیجه‌ٔ دیده‌شدن یک موضوع از نقطه‌نظر منحصربه‌فرد نویسنده است. اما لزوما نتیجه‌ای که نویسنده از موضوع گرفته باعث نوشته‌شدن جستار نمی‌شود.
بسیاری وقت‌ها نویسنده حین نوشتن تجربه می‌کند و تنها تفاوتی که با مخاطب دارد این است که ایدهٔ اولیه از اوست و قلم در دست دارد. نویسنده در جستارنویسی آزادی مطلق دارد و می‌تواند ارزش‌گذاری کند. جستار ایده‌ای را بیان یا کاوش می‌کند که نظر خاص نویسنده است. ایده می‌تواند برگرفته از جزئی‌ترین اتفاقات روزانه باشد.
فرق جستار با مقاله و داستان در این است که در جستار می‌توانیم هم‌زمان روایتی را تعریف کنیم، قصه‌ای تخیلی بگوییم یا مسئله‌ای را تحلیل منطقی کنیم.
